Polska - Meksyk 1921-1945

POLSKA - MEKSYK 1921 - 1945 

W siedemdziesięciopięciolecie nawiązania stosunków dyplomatycznych.

W dniu 30 listopada 1929 roku Prezydent Ignacy Mościcki podpisał listy uwierzytelniające pierwszego Posła Rzeczypospolitej Polskiej w Meksyku, w tym samym czasie Prezydent Meksyku Pascual Ortiz Rubio wyznaczył swoim przedstawicielem dyplomatycznym w Polsce Rodolfo Arturo Nervo. Z tej oto przyczyny w 2004 roku obchodzimy 75 rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych. Oficjalne stosunki polsko-meksykańskie przeżywały różne momenty, cieplejsze i nieco chłodniejsze, nie mniej trwają nieprzerwanie.

Dla wielu obywateli polskich Meksyk stał się nową ojczyzną. W okresie pomiędzy wojnami światowymi płynęli przez Atlantyk emigranci znad Wisły i Bugu, szukając w cieniu wulkanu Popocatepetl swego szczęścia. Inni, nieco później, jak ci z Santa Rosy w Guanajutao znaleźli się w Meksyku ratując życie z pożogi wojennej. Niektóre, mamy nadzieję najważniejsze wydarzenia w tych dziejach staraliśmy się zasygnalizować.

Archiwum Akt Nowych jest z racji swej funkcji, miejscem gdzie zgromadzonych zostało najwięcej oryginalnych dokumentów dotyczących wzajemnych kontaktów. Każdy badacz czy też pasjonat znajdzie tu wyjątkowe i unikalne dokumenty na ten temat, a Ci, którym przyjdzie zajmować się sprawami meksykańskimi, znajdą to co nas łączy już od dziesięcioleci.


"POLONIA - MEXICO 1921 - 1945" 

El 75 aniversario del establecimiento de relaciones diplomáticas.

El 30 de noviembre de 1929 el Presidente Ignacy Mościcki firmó las cartas credenciales del primer Diputado de la República de Polonia en México; en ese mismo tiempo el Presidente de México Pascual Ortiz Rubio nombré como su representante en Polonia a Rodolfo Arturo Nervo. Por esta razón, en el 2004 celebramos el 75 aniversario del establecimiento de relaciones diplomáticas. Las relaciones oficiales polaco-mexicanas pasaron por momentos diversos, más calurosos o más fríos, no obstante continúan sin interrupciones.

Para muchos ciudadanos polacos México llegó a ser su nueva patria. En el período entre las dos guerras mundiales viajaron al otro lado del Atlántico los emigrantes de las tierras a orillas del Vístula y del Bug, buscando suerte a la sombra de Popocatepetl. Otros, un poco más tarde, como los de Santa Rosa, Guanajuato, llegaron en México salvando sus vidas de la conflagración de la guerra. Hemos tratado de senalar algunos acontecimientos de esa historia, esperamos los más importantes.

El Archivo de Actas Nuevas es, debido a su función, el lugar donde fueron reunidos más documentos originales referentes a los contactos recíprocos. Cada uno quien venga a ocuparse de los asuntos mexicanos, podrá encontrar allá lo que nos une desde hace varias decenas de anos.

 

I. J. PADEREWSKI W MEKSYKU / I. J. PADEREWSKI EN MEXICO

Karykatura przedstawiająca dyktatora Porfirio Díaza jako J.I.Paderewskiego. Podpis głosi: "Ten znany pianista, który także jest skrzypkiem, dał już cztery koncerty od 1884 roku i przygotowuje się dać piąty jeszcze w tym roku." 1900 r. Oryginał. (AAN, Archiwum I.Paderewskiego, sygn.296, s.72).

La caricatura del dictador Porfirio Díaz como J.I. Paderewski. La firma dice: "Este famoso pianista, que también es violinista, ya dio cuatro conciertos desde el 1884 y está preparándose para dar el quinto, todavía ese año". 1900. Original. (AAN, el Archivo de I. Paderewski, exp.296, p. 72).

 


 NAWIĄZYWANIE STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH / ESTABLECIMIENTO DE LAS RELACIONES DIPLOMATICAS

Listy uwierzytelniające wystawione przez Prezydenta Meksyku Alvaro Obregona dla specjalnego wysłannika Rodolfo Nervo, przybywającego do Polski w misji specjalnej. Meksyk, 8 grudnia 1921 r. Kopia. (AAN, MSZ, sygn.680 s.1.)

Las cartas credenciales autorizadas por el Presidente de México, Álvaro Obregón, para el emisario Rodolfo Nervo, que llegó a Polonia con una misión especial. México, 8 de diciembre de 1921. Copia. (AAN, MSZ, exp. 680, p.1.)

 

Pierwszy Poseł RP w Meksyku Tytus Filipowicz w towarzystwie Konsula Generalnego RP w Meksyku Zygmunta Merdingera w Pałacu Chapultepec w dniu złożenia listów uwierzytelniających Prezydentowi Meksyku Pascualowi Ortiz Rubio, luty 1930 r. Fotografia (Kolekcja K.Smolany)

El primer Legado de Polonia en México, Tytus Filipowicz, con el Cónsul General de Polonia, Zygmunt Merdinger, en el Palacio de Chapultepec, el día de presentar las cartas credenciales al Presidente de México, Pascual Ortiz Rubio, febrero de 1930. Fotografía. (Colección de K.Smolana).

 

Tekst przemówienia Posła Meksyku w Warszawie Rodolfo Nervo podczas uroczystości składania listów uwierzytelniających Prezydentowi Polski, Ignacemu Mościckiemu, Warszawa, 30 kwietnia 1930 r. Maszynopis. (AAN, MSZ, sygn.680, s.22.

El texto del discurso pronunciado por el Legado de México, Rodolfo Nervo, en Varsovia, en la ceremonia de presentar las cartas credenciales al presidente de Polonia, Ignacy Mościcki. Varsovia, 30 de abril de 1930. Documento maquinografiado (AAN, MSZ, exp. 680, p.22).

 


STOSUNKI KONSULARNE / LAS RELACIONES CONSULARES

Tekst ślubowania złożony przez Manuela Arrigunaga y Peón, Wicekonsula Honorowego RP w Mérida. Mérida, Jukatan, listopad 1937 r. Oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn,.124, s.33).

El texto del juramento pronunciado por Manuel Arrigunaga y Peón, el Vicecónsul Honorado de Polonia en Mérida. Mérida, Yucatán, noviembre de 1937. Original. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.124, p.33).

 

Sprawozdanie emigracyjne roczne z Meksyku za rok 1928. Fragment. (AAN, MSZ, sygn. 10480, s.4,5).

El informe anual la inmigración de Polonia del a?o 1928. Fragmento. (AAN, MSZ, exp.10480, p.4,5).

 


 WSPÓŁPRACA NAUKOWA I KULTURALNA  / LA COOPERACIÓN CULTURAL Y CIENTÍFICA

  

Charge d'Affaires RP w Meksyku, M.Marchlewski do Wydziału Prasowego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w sprawie wydania w Meksyku "Warszawianki". Meksyk, 7 listopada 1936 r. Oryginał. (AAN, MSZ, sygn.8259, s.115-116).

El Encargado de Negocios de Polonia en México, M. Marchlewski, a la Sección de la Prensa del Ministerio de Asuntos Exteriores sobre a la edición de "La Varsoviana" en México. México, 7 de noviembre de 1936. Original. (AAN, MSZ, exp.8259, p. 115- 116).

 


 

3 MAJA I 15 WRZEŚNIA / 3 DE MAYO Y 15 DE SEPTIEMBRE

Zaproszenie na obchody święta Konstytucji 3 Maja organizowane przez Meksykańską Narodową Akademię Historii i Geografii. Meksyk, 1 maja 1931 r. Druk. (AAN, MSZ, sygn. 10479, s.31).

La invitación a la fiesta de la Constitución del 3 de Mayo organizado por la Academia Nacional Mexicana de Historia y Geografía. México, 1 de mayo de 1931. Imprimido. (AAN, MSZ, exp.10479, p. 31).

 

Telegram Prezydenta Meksyku Lázaro Cárdenasa do Prezydenta Polski Ignacego Mościckiego z podziękowaniem za życzenia z okazji święta Niepodległości Meksyku. Meksyk, 29 września 1937 r. Odpis. (AAN, MSZ, sygn. 679, s.46).

El telegrama del Presidente de México, Lázaro Cárdenas, al Presidente de Polonia, Ignacy Mościcki, en que da las gracias por felicitar el Déa de la Independencia de México. México, 20 de septiembre de 1937. Duplicado. (AAN, MSZ, exp.679, p.46).

 


ORGANIZACJE POLONIJNE I PRZYJACIÓŁ POLSKI W MEKSYKU / LAS ORGANIZACIONES POLACAS Y DE AMIGOS DE POLONIA EN MÉXICO

List Stowarzyszenia Polskiego "Polonia" do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie z prośbę o zasilenie biblioteki towarzystwa. Meksyk, 23 stycznia 1931 r. Oryginał. (AAN, MSZ, sygn.10479, s.26).

La carta de la Sociedad Polaca "Polonia" al Ministerio de Asuntos Exteriores en Varsovia con la petición de completar la biblioteca de la sociedad. México, 23 de enero de 1931. Original. (AAN, MSZ; exp.10479, p.26).

 

Towarzystwo "Przyjaciół Polski" do Charge d'Affaires RP w Meksyku Zygmunta Merdingera informujące o powstaniu Towarzystwa. Meksyk 3 lutego 1933 r. Oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.90, s.19).

La Sociedad "Amigos de Polonia" al Encargado de Negocios de Polonia en México, Zygmunt Merdinger, que informa sobre la formación de la Sociedad. México, 3 de febrero de 1933. Original. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.90, p.19).

 


Z ŻYCIA KULTURALNEGO POLAKÓW W MEKSYKU / DE LA VIDA CULTURAL DE LOS POLACOS EN MÉXICO

Program obchodów święta "Dnia Rasy. 12 października". Październik 1942 r. Afisz, oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn. 83, s.43).

El programa de la celebración de la fiesta del "Día de la Raza. 12 de octubre". Octubre de 1942. Cartel, original. (AAN, Legación de Polonia en México, exp. 83, p.43).

 

Obchody święta "Dnia rasy. 12 października" w Meksyku z udziałem Polaków. 12 października 1942 r. Fotografia. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.83, s.42).

La celebración del "Día de la Raza. 12 de octubre" en México con la participación de polacos. 12 de octubre de 1942. Fotografía. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.83, p.42).

 


MEKSYK WOBEC POLSKI W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ / MÉXICO FRENTE A POLONIA DURANTE LA II GUERRA MUNDIAL

Program manifestacji na rzecz Polski Umęczonej. Meksyk, 20 stycznia 1943 r. Druk. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku sygn.83, s.94).

El programa de la manifestación a favor de la Polonia Mártir. México, 20 de enero de 1943. Imprimido. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.83, p. 94).

 


WIZYTA GEN. WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO W MEKSYKU / LA VISITA DEL GENERAL WLADYSLAW SIKORSKI EN MÉXICO

Telegram Federacji Żydów Polskich w Meksyku do gen. W.Sikorskiego, Meksyk 15 grudnia 1942 r. Oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.111, s.27).

Telegrama de la Federación de Judiós Polacos en México al Gral. W.Sikorski, México, 15 de diciembre d e1942. Original. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.111, p.27).

 


OSIEDLE UCHODŹCÓW POLSKICH W SANTA ROSA, STAN GUANAJUATO / LA ZONA DE INMIGRANTES POLACOS EN SANTA ROSA, ESTADO DE GUANAJUATO

Afisz zapraszający do udziału w defiladzie cywilnej, wojskowej i sportowej w związku z przekazaniem władzy gubernatora stanu Guanajuato Ernesto Hidalgo, z udziałem polskich uchodźców z osiedla Santa Rosa. Guanajuato, 26 września 1943 r. Druk. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.175, s.254).

El cartel de invitación a participar en el desfile civil, militar y deportivo en cuanto al de asumir en funciones del nuevo gobernador del estado de Guanajuato, Ernesto Hidalgo, con la participación de los inmigrantes polacos de la hacienda de Santa Rosa. Guanajuato, 26 de septiembre de 1943. Imprimido. (AAN, Legación de Polonia, exp. 175, p. 254).

 

Strona tytułowa tygodnika "Polak w Meksyku" wydawanego w Santa Rosa. 18 lutego 1945 r. Maszynopis powielany. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.181, s.122).

La página titular del semanal "La Polaca en México" editada en Santa Rosa. 18 de febrero de 1945. Documento maquinografiado. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.181, p. 254).

 


MEKSYK WOBEC POLSKI W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ / MÉXICO FRENTE A POLONIA DURANTE LA II GUERRA MUNDIAL

Pismo Sekretarza Spraw Zagranicznych Meksyku do Posła RP w Meksyku w związku z protestem polskim przeciw poborowi obywateli polskich do wojskowych formacji niemieckich pod okupacją. Meksyk, 3 listopada 1941 r. Oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.15, s.472).

La carta del Secretario de las Relaciones Exteriores de México al Legado de Polonia en México que se refiere a la protesta polaca contra el reclutamiento de ciudadanos polacos a las formaciones militares de Alemania bajo la ocupación. México, 3 de noviembre de 1941. Original. (AAN, Legación de Polonia en México, exp.15, p. 472).

 

Kondolencje po śmierci gen. Władysława Sikorskiego przesłane przez Kolonię Katalońską w Meksyku, 16 lipca 1943 r. Oryginał. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.111, s.303).

Condolencias después del fallecimiento del Gral. Wladyslaw Sikorski enviadas por la Comunidad Catalana en México, México, 16 de Julio de 1943. Original. (AAN, Legación de Polonia, exp.111, p.303).

 

Informacje dziennika "El Nacional" o sprawie polskiej podczas Konferencji Jałtańskiej. 15 luty 1945 r. Wycinek prasowy. (AAN, Poselstwo RP w Meksyku, sygn.15, s.575).

Diario "El Nacional" informa sobre el asunto polaco en la Conferencia de Jalta, 15 de febrero de 1945. Recorte de prensa. (AAN, Legación de Polonia, exp.15, p.575).